По-русски
Dil
Növ
Lüğətlər
Lüğətlər → Fəlsəfə terminlərinin izahlı lüğəti

Teoloji etika

hər hansı teoloji sistemə əsaslanan etika. Teoloji etikanın nüfuzlu-təsirli cərəyanları üç əsas dinin; xristianlığın, islamın, buddizmin etik təlimləridir.
a b c ç d e ə f g h x i k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
ta te tə to tr tu
TEOLOGİYA
TEORİYA
OBASTAN VİKİ
Etika
Etika (yunanca: ἠθικόν, qədim dilində isəŞ ἦθος — əxlaq, ənənə mənalarını verir. Fəlsəfənin ən böyük hissələrindən biri olub insan mənəviyyatını əhatə edir. Çiçero (3 yanvar, b.e.ə. 106; † 7 dekabr b.e.ə. 43) ilk dəfə olaraq "etikanı" tərcümə edərək öz dövründə "fəlsəfə mənəviyyatı" anlayışını daxil etmişdir. Etika – [yun. ethika, ethos – adət, xasiyyət] İctimai şüur formalarından biri kimi əxlaq, tərbiyə və mənəviyyat haqqında fəlsəfi nəzəriyyə. Məsələn, materialist etika, Hegel etikası. Hər hansı sinfin, cəmiyyətin, ictimai təşkilatın əxlaq qaydaları. Etika və ondan yaranan fənlər (hüqüq, dövlət və sosial fəlsəfə) praktiki fəlsəfə qrupuna daxil edilirlər.
Teoloji fatalizm
Azad iradə haqqında arqument, azad iradə paradoksu və ya teoloji fatalizm — insan həyatının hadisələrini və gedişatına nəzarət edən ilahi təqdirə inam. Hər bir fərd onun həyat yolunu, qərarlarını və seçimlərini müəyyən edən ali güclərin təsirinə məruz qalır. İnsan həyatına ilahi müdaxiləni vurğulayan İslam, Kalvinizm və Yansenizm də daxil olmaqla müxtəlif dini təlimlərlə əlaqələndirilir. Əsas fikir ondan ibarətdir ki, taleyin əvvəlcədən müəyyən edilmiş planı var, daha yüksək bir güc tərəfindən idarə olunur və dəyişdirilə bilməz. Lakin Allahın hər şeyi bildiyi, xüsusən də hər şeyi bilməklə iradənin bir araya sığmaması və hər iki xüsusiyyəti özündə birləşdirən hər hansı bir Tanrı anlayışının ağlasığmaz olduğu iddiaları ilə bağlı bir çox ziddiyyətlər də vardır. == Hər şeyi bilmə və azad iradə == Tanrının varlığına qarşı bəzi arqumentlər insanlarıb azad iradəyə malik olması ilə Tanrının hər şeyi bilməsi arasında iddia edilən uyğunsuzluğa diqqət yetirir. Məşhur yəhudi filosofu Maymonid ilahi hərşeyə qadirlik ilə yaratdığı insanın azad iradəsi arasındakı ziddiyyəti ənənəvi yaxşı və pis əməllər baxımından belə təsvir etmişdir: Anqlikan teoloq Montqomeri Vott xristian vəhyinin oxşar təsvirini verdi: Bu arqumentin məntiqi forması aşağıdakı kimi ola bilər: İnsanın “azad yaradılmış” olduğunu iddia edən “S”-i (seçimi) Tanrı bilir. İndi “S”-in baş verməsi (gerçəkləşməsi) lazımdır. Əgər indi “S”-in baş verməsi zəruridirsə, “S” başqa cür ola bilməz (“zəruri”nin tərifi budur). Yəni, ilahi təqdirə görə faktiki “imkanlar” yoxdur.
Normativ etika
Normativ etika — fəlsəfi intizam, mövcud əxlaq normalarını, əxlaqi təlimləri öyrənən etika bölməsidir. Nəzəri etikanın bir hissəsi - normalar elmidir. Normativ etikaya iki baxımdan baxıla bilər: idrak və qeyri-idrak. Eyni zamanda, qeyri-idrakçı bir mövqe baxımından normativ etika əxlaqi şüurun bir elementi kimi qiymətləndirilir və təsvir etikası əxlaq haqqında bilik olaraq buna qarşı çıxır. Koqnitiv baxımdan normativ etika əxlaqdan fərqlənmir və beləliklə, öz araşdırma obyekti olduğundan nizam və əxlaq haqqında biliklər qarışıqdır. Bəzi müasir idrak alimləri norma etikasının elmi nəzəriyyə kimi qəbul edilməməsi lazım olduğunu iddia edirlər, çünki onun mövzusu ciddi şəkildə ümumiləşdirilməyib sistemləşdirilə bilməz. Hər hansı bir rasionalistik əxlaq normativ etikanın, o cümlədən tətbiq olunan etikanın və konkret mənəvi təlimlərin sahələrindən biri sayıla bilər. Erkən ellinizm dövründə meydana gələn və qədim dünyanın sonuna qədər təsirini qoruyan bir fəlsəfi məktəb. Məktəb adını Stoa Poykile (yun. στοά ποικίλη, hərfən «boyalı portiko»), adından almışdır, burada stoaçılığın banisi olan Zenon Kitiyski əvvəlcə müstəqil müəllim kimi fəaliyyət göstərmişdir.
Tibbi etika
Tibbi etika — tibb işçilərinin öz peşə vəzifələrini yerinə yetirən zaman riayət etməli olduqları mənəvi‐etik normalar toplusudur.
Etika normaları
Etika (yunanca: ἠθικόν, qədim dilində isəŞ ἦθος — əxlaq, ənənə mənalarını verir. Fəlsəfənin ən böyük hissələrindən biri olub insan mənəviyyatını əhatə edir. Çiçero (3 yanvar, b.e.ə. 106; † 7 dekabr b.e.ə. 43) ilk dəfə olaraq "etikanı" tərcümə edərək öz dövründə "fəlsəfə mənəviyyatı" anlayışını daxil etmişdir. Etika – [yun. ethika, ethos – adət, xasiyyət] İctimai şüur formalarından biri kimi əxlaq, tərbiyə və mənəviyyat haqqında fəlsəfi nəzəriyyə. Məsələn, materialist etika, Hegel etikası. Hər hansı sinfin, cəmiyyətin, ictimai təşkilatın əxlaq qaydaları. Etika və ondan yaranan fənlər (hüqüq, dövlət və sosial fəlsəfə) praktiki fəlsəfə qrupuna daxil edilirlər.
Etika qaydaları
Etika (yunanca: ἠθικόν, qədim dilində isəŞ ἦθος — əxlaq, ənənə mənalarını verir. Fəlsəfənin ən böyük hissələrindən biri olub insan mənəviyyatını əhatə edir. Çiçero (3 yanvar, b.e.ə. 106; † 7 dekabr b.e.ə. 43) ilk dəfə olaraq "etikanı" tərcümə edərək öz dövründə "fəlsəfə mənəviyyatı" anlayışını daxil etmişdir. Etika – [yun. ethika, ethos – adət, xasiyyət] İctimai şüur formalarından biri kimi əxlaq, tərbiyə və mənəviyyat haqqında fəlsəfi nəzəriyyə. Məsələn, materialist etika, Hegel etikası. Hər hansı sinfin, cəmiyyətin, ictimai təşkilatın əxlaq qaydaları. Etika və ondan yaranan fənlər (hüqüq, dövlət və sosial fəlsəfə) praktiki fəlsəfə qrupuna daxil edilirlər.
Aspirant teoloji birliyi
Aspirant teoloji birliyi, QTU (ing. Graduate Theological Union) — Berkli şəhərində doqquz müstəqil seminariya və on bir tədqiqat mərkəzinin birləşməsi. == Tarixi == QTU 1962-ci ildə qurulmuşdur və Berkli Kaliforniya Universitetinin törəməsidir. QTU-nun İlahiyyat Fakültəsi ABŞ-də ən böyüyüdür. QTU, Berklidəki Kaliforniya Universitetinin və Stanford Universitetinin kitabxanaları tərəfindən qəbul edilməsinə nəzarət edilən dünyanın ən böyük teoloji kitabxanalarından birini saxlayır. QTU-nun məktəb və seminariyalarının əksəriyyəti Kaliforniya Universitetinin Berkli şəhərciyinə bitişikdir. Tələbə sayı təxminən 1300 nəfərdir. QTU məktəblərinin ənənəvi teoloji fənlərdən əlavə tədris proqramı humanitar, mədəni və tarixi tədqiqatlar, mənəviyyat, fəlsəfə və fənlərarası tədqiqatları əhatə edir. QTU, aşağıdakı magistr dərəcələri üçün təhsil proqramları təklif edir: Sənət Ustası, İlahiyyat Magistri, İlahiyyat Magistri və (Berklidəki Kaliforniya Universiteti ilə əməkdaşlıqda) PhD və İlahiyyat Doktoru. Xristianlıq (Protestantizm, Katoliklik, Yunan Pravoslavlığı), İslam, Yəhudilik və Buddizm kimi dini ənənələrin nümayəndələri QTU-da təhsil alırlar.
Aspirant Teoloji İttifaqı
Aspirant teoloji birliyi, QTU (ing. Graduate Theological Union) — Berkli şəhərində doqquz müstəqil seminariya və on bir tədqiqat mərkəzinin birləşməsi. == Tarixi == QTU 1962-ci ildə qurulmuşdur və Berkli Kaliforniya Universitetinin törəməsidir. QTU-nun İlahiyyat Fakültəsi ABŞ-də ən böyüyüdür. QTU, Berklidəki Kaliforniya Universitetinin və Stanford Universitetinin kitabxanaları tərəfindən qəbul edilməsinə nəzarət edilən dünyanın ən böyük teoloji kitabxanalarından birini saxlayır. QTU-nun məktəb və seminariyalarının əksəriyyəti Kaliforniya Universitetinin Berkli şəhərciyinə bitişikdir. Tələbə sayı təxminən 1300 nəfərdir. QTU məktəblərinin ənənəvi teoloji fənlərdən əlavə tədris proqramı humanitar, mədəni və tarixi tədqiqatlar, mənəviyyat, fəlsəfə və fənlərarası tədqiqatları əhatə edir. QTU, aşağıdakı magistr dərəcələri üçün təhsil proqramları təklif edir: Sənət Ustası, İlahiyyat Magistri, İlahiyyat Magistri və (Berklidəki Kaliforniya Universiteti ilə əməkdaşlıqda) PhD və İlahiyyat Doktoru. Xristianlıq (Protestantizm, Katoliklik, Yunan Pravoslavlığı), İslam, Yəhudilik və Buddizm kimi dini ənənələrin nümayəndələri QTU-da təhsil alırlar.